We spelen voortdurend een rol in het toneelstuk van een ander. Meestal onbewust, omdat we te druk met ons eigen toneelstuk bezig zijn. Het valt je pas op zodra de rol die je door de ander is toebedeeld je niet bevalt, je het er niet mee eens bent. Zo ben ik onlangs op vrij slinkse wijze in de positie van slachtoffer gemanoeuvreerd. Het was een vage situatie die desondanks niet onprettig was. In die situatie viel iets voor wat ik ter kennisgeving aannam, niets aan de hand, niet echt. Ik kan vrij goed tegen vage situaties, zolang ze niet te persoonlijk zijn. Zodra een persoonlijke situatie vaag wordt, echter, ga ik direct schuimbekkend met krijt aan de gang om het hele speelveld uit te tekenen, en alles wat zich in mijn ogen daarbinnen voordoet, heeft voorgedaan of zou moeten voordoen. Maar zo was het niet. Het was vaag en daar wilde ik het bij laten.

Lees meer: Georgina Verbaan: 'Pisang Ambon is a bitch'

Dat was mijn toneelstuk. Of een korte acte eerder, voor het ritme, niet al te gedefinieerd. Misschien zelfs gewoon een onderonsje in de coulissen. Totdat de andere persoon behoefte had aan kaders, een verhaal, om van een klont een werkje te maken. Ze had iets gedaan en vond dat dat heel erg was voor mij. Ik zei van niet. Maar ze volhardde. Niet eens zozeer met woorden; waren het maar woorden, daar zijn woorden tegenin te brengen. Nee, zoiets gaat subtieler, bijna niet waarneembaar. Zij had als eerste richting gegeven aan een situatie met een aantal ingrediënten, die zo samen naast elkaar bekeken inderdaad bijkans onweerstaanbaar moesten zijn voor de mens met een aangeboren neiging tot verhalen maken. En dus was ik ineens zielig. En hoe harder ik protesteerde, hoe meer ik wilde laten weten dat er niets aan de hand was, hoe kleiner ik het probeerde te maken, des te groter het werd. Het was bizar.

Ik zou zó graag zo nu en dan de zaken onaangeroerd laten staan, maar dat maakt kwetsbaar. Wie niet als eerste een verhaal verzint, loopt het risico ergens in terecht te komen waarin hij geen speler wil zijn. Hoe weiger je een verhaal? Niet met woorden, ik heb het geprobeerd. Zelfs weglopen kan niet, op een zeker punt onderstreept elke actie die je onderneemt het verhaal van de ander. Na weer een gesprek, dat van mijn kant meer een aftasting was van waar ik nu precies in terecht was gekomen, hield ze mijn handen vast. Een veel te groot en dramatisch gebaar in mijn ogen, op dat moment, voor wat er was voorgevallen. Maar mijn ongemak in de situatie werd geregistreerd als ongemak om wat er gebeurd was, als ongemak van mij om mij en mijn tedere, domme gevoelens, die zij in haar ogen pijn gedaan had. ‘Ik merk het toch aan je handen,’ zei ze.

Lees meer: Georgina Verbaan: Tegenstrijdige adviezen

Vanaf dat moment is er nog maar één ding dat je kunt doen om jezelf iets minder achterlijk te voelen: meespelen. Dus daar stond ik. Het slachtoffer. Ik was lief, zei ze. Ook dat nog. Lief. Ik glimlachte dus maar, moordneigingen onderdrukkend. Daarna beende het lieve slachtoffer naar huis. Ziedend. En nam ze zich voor om voortaan een duidelijke rol voor zichzelf te bedenken, iemand te zijn, voordat anderen iets van haar maken. Maar dat vindt het lieve slachtoffer wel verdomde jammer. Voor onbestemd dobberen tussen de dingen zou ook tijd en ruimte moeten zijn, zonder dat dat je kwetsbaar maakt. ALS EEN SLACHTOFFER, dus ZEG MAAR. AAARGH.


Deze column verscheen eerder in magazine &C 10, 2018. Lees hier meer columns van Georgina Verbaan.