Laten we eerlijk zijn: er is weinig magisch aan kerst. Ja, er wordt gegeten, gelachen en gedronken. Maar het is óók een familiefeest van stiekeme tranen, ingehouden woede en onderlinge frustraties. Ze gaan hand in hand met het gemorste kaarsvet, de sloten wijn en het madurodamvlees in de gourmetpannetjes. Gourmetpannetjes waarin emoties tot ongekende kookpunten kunnen komen.

Lees ook: Eloi brak met zijn geloof en familie: 'Hun liefde is voorwaardelijk'

En nee, dat is niet overdreven. Dat weet familietherapeut Else-Marie van den Eerenbeemt als geen ander. Ze is gespecialiseerd in familieverhoudingen en geeft al jaren veelbezochte lezingen over het hete hangijzer dat kerst heet. Kerst is alleen al daarom een onderwerp dat haar zeer nauw aan het hart ligt. ‘Het is een feest waarbij mensen emotioneel op scherp staan. Spanningen nemen toe, stress neemt toe: alles ligt gevoeliger dan normaal. En dat is logisch: kerst is hét ijkpunt van het jaar. Het is niet alleen een familiefeest, maar ook een herinneringenfeest. Ga maar na: niemand die nog weet nog hoe hij zich jaren terug precies voelde tijdens de laatste dagen van maart. Maar iedereen kan zich nog precies voor de geest halen hoe de eerste kerst na de scheiding of de laatste kerst van opa voelde. Er gaan grote emoties mee gepaard.’

Ik vond papa wél lief
Uit onderzoek van Van den Eerenbeemt onder drieduizend respondenten komt naar voren dat 85 procent van de Nederlanders kerst met familie viert. En ook dat de combinatie ouders, kinderen en schoonkinderen de meeste ruzies oplevert. ‘Het klassieke verhaal: schoonkinderen die zich buitengesloten voelen. Terwijl erbij willen horen een grondhouding is die in de mens verankerd zit. Dat kan veel pijn en spanningen opleveren.

Maar ook tussen broers en zussen kan het tijdens kerst flink escaleren. Dat heeft te maken met de verschillende posities die ze binnen het gezin innemen. Oudste, middelste en jongste kinderen hebben meestal een heel ander perspectief en kijken ook heel verschillend terug op hun jeugd. Dan kan het zomaar gebeuren dat de oudste roept: ‘Papa was een kille vader!’ En dat de jongste daar hard tegenin gaat: ‘Hoe kom je erbij? Hij was een schat van een man!’’ Volgens Van den Eerenbeemt loopt de boel het vaakst uit de hand tijdens het dessert. ‘Dan hebben mensen al veel gegeten, maar vooral ook veel gedronken. En dan komen alle opgebouwde spanningen er ineens uit.’

Lees het hele verhaal in de nieuwe editie van &C 'Van je familie moet je het hebben' (&C12, 2018), die nu in de winkels ligt.