Tot twee jaar geleden had ik een beste vriendin – laat ik haar voor het gemak Cato noemen. We deden alles samen (oké, niet álles) en volgden elkaars leven op de voet. Tentamens, scripties, verjaardagen, eerste banen, nieuwe vrienden, ­gebroken harten. We waren Jut en Jul, twee handen op één buik, je kent het wel. Maar opeens was dat voorbij. Over. Uit. We kregen ruzie en het kwam niet meer goed. Als een relatie op de klippen loopt, is dat klote. Nou, ik kan je vertellen: als het uitgaat met een vriend(in), kan dat net zo veel pijn doen. De Amerikaanse psycholoog Irene Levine schreef erover in haar boek Best Friends Forever: Surviving A Breakup With Your Best Friend. Het einde van een vriendschap kan volgens haar voelen als echt liefdesverdriet. Je twijfelt aan alles en vooral aan jezelf. Het kan zelfs voor mentale en fysieke klachten zorgen, zoals somberheid, hoofdpijn en slapeloosheid.

Lees ook: Vrienden voor het leven? Nope, vrienden ben je voor even

Nu wil ik hier geen huilie-huilieverhaal van maken, maar vriendschappen beëindigen is een thema waar we zeer weinig over praten. Het is een no-go, hartstikke not cool. Terwijl we het allemaal weleens meemaken. In zeven jaar tijd raakt een mens ongeveer de helft van zijn vrienden kwijt, blijkt uit onderzoek onder 1.007 mensen tussen de 18 en 65 jaar. Of dat nou het gevolg is van een slaande ruzie of doordat je geleidelijk uit ­elkaar groeit. Natuurlijk hoeft zo’n break-up niet altijd verdrietig te zijn: sommige personen horen thuis in bepaalde periodes van je leven (met Henk hang je in de lampen, met Truus ­bespreek je de poepkleur van je peuter) en deze personen verdwijnen op een natuurlijke manier. Mensen ontwikkelen zich en het gevolg daarvan kan zijn dat je uit elkaar groeit. Als iemand bewust een vriendschap laat doodbloeden of beëindigt, kan dat wél pijnlijk zijn. Toen het ‘uitging’ met Cato was ik boos en verdrietig. Ik wilde zielige muziek luisteren, tragisch uit een treinraam staren en hardcore huilen. Gewoon, zoals dat gaat met een break-up. Maar erover praten deed ik, in tegenstelling tot over mijn liefdesbreuken, niet. Ik merkte dat ik me ervoor schaamde. Wat moest vriendin X hier wel niet van denken? Vrienden verliezen is een taboe. Volgens de maatschappij ­moeten we vrienden hebben. En veel ook, anders ben je een loser. Scrol drie seconden door een willekeurig socialmediakanaal en het lijkt alsof iedereen veel meer vrienden heeft dan jij, met een onzeker gevoel als gevolg.

Lees ook: Zij hebben een matchende tattoo: 'Ik weet dat dit voor altijd is'

Beate Völker, hoogleraar sociologie aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam, doet onderzoek naar sociale relaties en maakt korte metten met dit gepieker: ‘De meeste mensen hebben drie goede vrienden. Daarnaast bestaat een zogenoemde tweede schil van zo’n tien mensen die we soms zien. Ingrediënten voor een goede vriendschap zijn een hoge mate van vertrouwen, openheid, interesse en wederkerigheid. Je kunt helemaal jezelf zijn en hebt de wens elkaar tot bloei te laten komen. Een goede vriendschap is overigens niet afhankelijk van contactfrequentie. Sommigen zien hun goede vriend maar een keer per jaar.' Dat een vriendschap soms uitgaat, is volgens Völker eerder regel dan uitzondering: ‘Het is niet vanzelfsprekend dat mensen lang bij elkaar blijven en met elkaar door het leven gaan.’

Geen match meer
Ik denk aan mijn drie vrienden die ik ken van de kleuterschool en met wie ik twintig jaar vriendschap aantik. ‘Heel bijzonder,’ vindt psycholoog Nynke Nijman, die deze maand een boek uitbrengt: De relatie APK. Ze verdiept zich in allerlei soorten relaties. ‘Als je een goede vriendschap in stand weet te houden terwijl jouw leven een heel andere wending neemt dan dat van je vriend, is dat uitzonderlijk.’ Een vriendschap beëindigen maakt je volgens Nijman soms gelukkiger. ‘Een vriendschap is heel ongrijpbaar. Bij een liefdesrelatie weet iedereen: dit is het begin en dat is het einde. Voor vriendschap is dat moeilijk te bepalen. Als jullie levens niet meer matchen, is het logisch om een vriendschap te verbreken. Dat vinden we alleen gek, omdat we dat nooit ­hebben geleerd. We hebben alleen geleerd om vriendschappen te slúíten.

Bij het einde van een vriendschap ga je hetzelfde rouwproces door als wanneer je liefdesverdriet hebt. Wat vooral belangrijk is om te onthouden tijdens zo'n periode? Lees het antwoord in het hele artikel van Kimberly in de editie van &C 'Vrienden voor het leven (of voor even)', en hier op Blendle.