Kalmpjes kuier ik door de stad als ik plots word gecornerd door een cameraploeg van DWDD. Ze doen onderzoek naar basiskennis onder ‘zogenaamd intelligente mensen’. Voordat ik boe dan wel bah kan zeggen, vuren ze tig vragen op me af, de draaiende camera dwingend op mijn zwetende neus. Wat is de hoofdstad van Libië, wie waren de blauwhelmen, wat is de stelling van Pythagoras, welke Britse partij stemde voor de Brexit, wat betekent hypotheekrenteaftrek en wie is de huidige minister van Verkeer & Waterstaat? Het zweet breekt me uit, ik geef over en loop gutsend uit beeld. ‘Terug naar Matthijs.’

Lees ook: Tom is hoogbegaafd: 'Ik vond feesten veel interessanter dan studeren'

Dan schrik ik wakker. Pfieewww, een nachtmerrie. Maar wel een die regelmatig terugkeert, net als die ene waarin ik – aargh – geketend tegenover Philip Freriks allesbehalve De Slimste Mens zit te zijn. Waarom ik hierover droom en niet over tien pluizige kuikentjes op een bierfiets, geen idee. Ben ik bang dat mensen me dom vinden? Dat ze denken: hee, grappig, ze kan toch niks?

‘Niet gek,’ lacht psycholoog Janni Dekker. ‘Onze maatschappij is dol op feitenkennis: wie veel weetjes kan oplepelen, móét wel heel slim zijn. Maar in feite heeft zo’n omgevallen boekenkast ‘alleen maar’ een goed geheugen. Kan hij die verschillende feiten combineren, tot iets nieuws komen, doordenken? Dat is niet gezegd. Mensen met een goed geheugen zijn vaak wel succesvol op school: ze horen iets, slaan het op en reproduceren het. Klaar. In sommige beroepen is dat een waardevolle kwaliteit, iemand die dikke dossiers moet lezen bijvoorbeeld. Maar het heeft niet per definitie iets met hoge intelligentie te maken.’

Volgens Janni staat intelligentie voor het vermogen om informatie op te nemen, te verwerken, te onthouden en er nieuwe combinaties mee te maken. Een bepaald inzicht dus eigenlijk. Maar om die intelligentie te uiten, heb je weer een bepaald taalkundig vermogen nodig. Zo kan het zijn dat we een briljante geest niet serieus nemen, puur omdat hij hakkelt of spelfouten maakt. ‘Totaal onterecht natuurlijk. Kijk naar Thomas Edison, hoog intelligent, maar hartstikke dyslectisch. Of Albert Einstein, een groot denker, creatief en outside the box, maar qua taalvaardigheid belandde hij in het onderste bakje.’

Lees het hele verhaal in de nieuwe editie van &C 'Knappe koppen' (oktober 2018) die nu in de winkels ligt.