De documentaire ‘Radio Kobani’ laat zien hoe 20-jarige Dolivan letterlijk de stem van een stad is geworden. Zonder dat Dolivan het zelf doorheeft, helpt ze de achtergebleven inwoners van Kobani met haar radioprogramma’s door de oorlog heen. Maar wat gebeurt er met een stad als de vrede weer terugkeert? 

Terwijl de mensen in Kobani vluchtten voor IS, besloot jij naar deze stad te gaan om de oorlog vast te leggen. Waarom?  'Ik was woedend op de wereld toen ik op het nieuws zag dat de door Turken, Syriërs en Koerden bewoonde stad door IS was ingenomen. Iedere dag werden er mensen onthoofd en vrouwen verkracht in Kobani.  Ik vond dat de wereld dit moest zien en daarbij is mijn enige mogelijkheid dit te laten zien mijn camera. Niet alleen de oorlog zelf, maar ook het leven na de oorlog. Ik nam contact op met wat omroepen maar niemand stond te springen om een documentairemaker naar een oorlogsgebied, waar iedereen vandaan vlucht, te sturen. Bert Janssens van HUMAN vertelde mij echter dat ik kon gaan en zo vertrok ik twee dagen later met het vliegtuig naar Kobani.'  

Wat wilde je filmen? 'Vrouwen die wapens maken en vechten tegen overheersing, vind ik bijzonder. Door de komst van IS is de gedachte veranderd dat vrouwen tussen vier muren horen en voor de kinderen zorgen. De strijdkracht van Koerdische vrouwen is enorm en herinnert mij aan mijn zus die op 17-jarige leeftijd naar Koerdistan vertrok om te strijden tegen de onderdrukking. In 2001 is zij tijdens een gevecht omgekomen. Ter nagedachtenis van mijn zus wilde ik een documentaire maken over deze Koerdische strijdsters.'   

'In Nederland worden we al chagrijnig als de koffie op is'

Uiteindelijk besloot je om een documentaire te maken over de radiozender van Dilovan. Hoe kwam je op dit idee? 'We waren onderweg naar de grens van Syrië en Turkije toen ik de stem van een jonge vrouw op de radio hoorde. Ik vroeg de taxichauffeur wie het was en hij vertelde mij over Dilovan, die verslag deed van de oorlog en bij wie luisteraars ‘groetjes aan de strijders’ konden doen. In een stad waar 80% van de bewoners is vertrokken, gaf haar stem hoop aan de achtergebleven mensen. Dilovan was voor mij het boegbeeld van veerkracht. Ik vond haar werk zo betekenisvol dat ik besloot haar op te zoeken.'   

Hoop is een heel belangrijk thema in je werk. Wat betekent hoop voor jou? 'Hoop is mijn religie. Al mijn films en documentaires zijn hoopvol, zelf ben ik dat ook. Hoop is een positieve manier om met situaties om te gaan en het geeft de mensen die naar mijn film kijken kracht. Die positieve instelling vind ik belangrijk.'

Radio Kobani is een hoopvolle film, maar laat ook heftige beelden van lijken zien. Waarom heb je gekozen voor deze beelden? 'De lijken die je ziet in de film: daar liepen kinderen langs. Ik voelde me verplicht om die beelden te laten zien. Soms vergeten we wat die mensen daar meemaken. In de film zie je hun trauma, dit is hun bagage.  We hebben de neiging om aan onszelf te denken. Maar als wij deze beelden niet kunnen verdragen, waarom willen we  vluchtelingen die worden teruggestuurd wel tussen deze lijken laten leven?'

Hoe heb jij de opnames van Kobani beleefd? 'Toen ik mijn vrienden vertelde dat ik naar Kobani vertrok voor deze film, werd ik voor gek verklaard. Iedereen vlucht uit Kobani, ik ging er juist naar toe. Tijdens het monteren, toen de verhaallijn duidelijk werd, werd ik heel emotioneel. De beelden, de angst, de lijkenlucht: alles kwam ineens binnen. Ik kende nooit angst maar tijdens de eerste drie dagen in Kobani was ik doodsbang. Je belandt midden in een oorlogsgebied waar je beschoten wordt door scherpschutters van IS. Dat gevoel van angst was een ontdekking, maar ook een verrijking. In Nederland hebben we alles. In Kobani kwam ik alleen onmogelijkheden tegen. Soms konden we een dag niet eten. In Nederland worden we al chagrijnig als de koffie op is. Vrijheid, ik ben het veel meer gaan waarderen.' 

Hoe gaat het nu met de stad Kobani en met Dilovan? 'De mensen komen weer terug, verwerken hun trauma’s, en bouwen de stad weer op. Er staat nu een universiteit in Kobani waar Dilovan haar studie sociologie afmaakt. Ik ben nu bezig met een plan om een bioscoop te bouwen in Kobani. Samen met een architect en bewoners van Kobani wil ik een plek bouwen waar mensen kunnen ontspannen, lachen, rust kunnen vinden en kennis kunnen maken met andere werelden. Er komen drie zalen met allerlei soorten films en een café met acitiviteiten voor jongeren. Eindelijk is er weer ruimte voor plezier en liefde in Kobani. Dus deze bioscoop moet er komen.'      

Bekijk hier de trailer van Radio Kobani

Bekijk hier de hele documentaire. De documentaire kan alleen tussen 22:00 en 06:00 's ochtends bekeken worden. 

beeld in header: Stephan Polman
beelden artikel: screenshots uit de documentaire Radio Kobani