Tim (24): ‘Als het goed met je gaat en alles in je leven lekker loopt, dan is dat meestal positief. Bij mij is het reden voor argwaan. Gaat het met mij té goed, ben ik té veel on a roll, dan schiet ik door en word ik manisch. Dan denk ik dat ik de messias ben en de wereld ga redden. Als ik tegenwoordig zeg dat het goed met me gaat, kijken mijn ouders me bezorgd aan. Ja? Gaat het soms weer té goed? Triest, maar waar.

Lees ook: Jackson realiseerde zich op zijn 35e dat hij een man is

Het begon vier jaar geleden, november 2013. Ik zou naar Ghana vertrekken voor een stage. Daarvóór zat ik niet lekker in mijn vel. Ik was niet gemotiveerd voor mijn studie, liep weg van verantwoordelijkheden en blowde veel om mijn gevoel af te vlakken. Ghana was mijn lichtpunt. Daar zou ik mezelf tegenkomen, afkicken en dan als herboren terugkeren naar Nederland.

Drie weken voor vertrek begon ik een keer per week preventief Lariam te slikken tegen malaria. Lariam staat erom bekend hallucinaties te triggeren, maar de GGD deed er luchtig over. Ik moest het maar testen. De alternatieve pillen waren vijf keer zo duur en moest je dagelijks nemen, dus mijn keuze was snel gemaakt. Hallucinaties kreeg ik niet, maar ik had wel de grootste moeite met het inpakken van mijn koffer. Als ik iets in mijn handen had, zat ik er zo vijf minuten naar te staren, compleet besluiteloos. Ik moest mijn moeder om hulp vragen. Dat het door Lariam kon komen, beseften we niet. We weten het aan de stress om mijn vertrek.’  

Jezus de tweede
‘Eenmaal in Ghana sloegen ook mijn gedachtes op hol. Ik sliep dagenlang niet en lag alleen maar te malen over alles wat ik zag en meemaakte. En ineens, terwijl ik midden in de nacht in mijn dagboek schreef, was het alsof er een goddelijke stem tot me sprak: ‘Tim, je bent hier op aarde om mensen te helpen, op jouw manier. Je bent op het goede pad, ga zo door.’ Ik ben eigenlijk atheïstisch, maar dit zag ik meteen als een boodschap van God. Het voelde als een enorme bevestiging. Ik ben altijd een twijfelaar geweest en slecht in keuzes maken. Nu zei eindelijk iemand: je doet het goed!

Ik voelde me extatisch en euforisch. Mijn gedachtestroom was niet meer te stoppen: als ik een boodschap van God heb gehad, wat bén ik dan? Een uitverkorene? Jezus bestaat al, dus dan moet ik Jezus de tweede zijn. Zo bleef ik doorgaan. Ik zou mijn eigen religie starten en wereldvrede verspreiden. Het voelde alsof ik alwetende kennis had en antwoord op alle vragen. Besef van tijd en verantwoordelijkheden had ik niet meer. Stage? Afspraken met klasgenoten? Ik kom wel wanneer de tijd rijp is, dacht ik.

Met mijn twee zusjes uit mijn gastgezin maakte ik een rondje door het dorp; ze wilden me voorstellen. Ik liep rond als een messias, in alleen een witte onderbroek en een hoeslaken als een cape om me heen geslagen. Ik sprak voortdurend mensen aan en zei: ‘Look into my eyes, world peace is coming.’ Mijn zusjes moesten er wel een beetje om gniffelen, maar verder liet iedereen me begaan. Ghanezen zijn sowieso meer openminded als het gaat om spiritualiteit.

Ik vertelde iedereen die het maar wilde horen dat ik het licht had gezien. Mijn klasgenoten konden geen touw vastknopen aan mijn verhalen. Ook mijn vader, die allemaal rare berichten van mij ontving, maakte zich zorgen. ‘Zit je aan de drugs ofzo?’ vroeg hij. Natuurlijk ging ik daar eerst fel tegenin. Totdat ik hem aan de lijn kreeg. Het voelde alsof ik hem maanden niet had gesproken, terwijl het pas een week geleden was. ‘Ik heb me nog nooit zo goed gevoeld,’ zei ik euforisch. ‘Nee, het gáát niet goed,’ zei hij, en begon te huilen. Daardoor brak ik ook. Ik had immers dagen niet geslapen, en ondanks mijn mentale energie was ik fysiek kapot.

Lees ook: Livia (19) is prostituee: 'Mijn werk? Klaarkomen en champagne drinken'

Ik gaf toe dat ik hulp nodig had. Het liefst was mijn vader zelf op het vliegtuig gestapt, maar dat werd afgeraden. Ik werd naar een kliniek gebracht, waar ik volledig platgespoten werd. Hoewel het me versufte, bleek ik manisch. Ik dacht dat de tv speciaal tot mij sprak en ben zelfs nog uit het ziekenhuis ontsnapt om naar het tv-station te gaan: ik wilde me even voorstellen.’  

On top of the world
‘Na drie weken werd ik opgehaald door twee zorgverleners die me naar Nederland escorteerden. Eenmaal terug heb ik nog drie maanden doorgebracht op gesloten en open psychiatrische afdelingen. De diagnose: een manische episode met psychotische verschijnselen. Ik kreeg antipsychotica en slaapmiddelen. Die vlakten me enorm af. Van mijn euforische Jezusgevoel was niks meer over. Ik voelde me een zombie. Ik moet je bekennen: niks voelen is erger dan je slecht voelen.

Eenmaal thuis bij mijn ouders besloot ik na een paar maanden, tegen de adviezen in, mijn medicijnen weer af te bouwen. Ik wilde weer vóélen, kijken of ik zonder zou kunnen. Dat ging goed: het afgevlakte verdween, ik dacht helderder na, was gemotiveerder op school. Ik ging op vakantie, haalde goede cijfers, zat lekker in mijn vel. In Sitges, vlak bij Barcelona, ontmoette ik een meisje. Het was liefde op het eerste gezicht, terwijl ik eigenlijk nog een relatie had. Maar ik zag haar en alles klopte. Als ik haar hand aanraakte, was het alsof er een big bang plaatsvond. Ik maakte mijn relatie uit en dook halsoverkop in de nieuwe. Maar die verliefdheid was zó intens, en alles in mijn leven ging zó goed… té goed. Ik schoot weer door naar boven. Het Jezusgevoel kwam terug, mijn gedachtes sloegen weer op hol. En voordat ik het wist, zat ik weer op de gesloten afdeling.  

Als je meer dan één psychose hebt gehad, dan krijg je het stempel bipolair. Nu kreeg ik lithium, wat goed hielp. De symptomen namen snel af, zonder dat ik compleet afgevlakt werd. Toch was ik vastberaden om, eenmaal thuis, weer af te bouwen. De medicijnen brengen je toch in een soort bubbel die niet helemaal echt voelt. En ik vond het naar om elke dag medicijnen te slikken voor mijn gemoedstoestand. Ik was ervan overtuigd dat het ook zonder moest kunnen. Door gas terug te nemen, niet meer te blowen, minder heftig te leven. Op internet was ik een speciale ademhalingsmethode tegengekomen. Het idee is dat je door heel veel zuurstof op te zuigen in een soort trance komt waarin je trauma’s en blokkades kunt loslaten. In augustus 2016 heb ik hiervoor een tiendaagse retraite gedaan. Een geweldige ervaring. Ik voelde me zo goed dat ik in drie weken mijn medicatie afbouwde en de psychiatrie vaarwel zei.’  

Rustig aan
‘Ik kwam in rustiger vaarwater terecht. Ik voelde me goed, maar met minder extreme pieken. Ik studeerde af, deed een extra opleiding tot GGZ-ervaringsdeskundige, gaf les als gastdocent op de hogeschool en hielp psychisch kwetsbare jongeren. Mijn relatie maakte ik uit. Na zeven jaar relaties had ik behoefde om alleen te zijn. En om het nachtleven in te duiken. Maar langzaam begon ik toch weer de extremen op te zoeken. Ik sloeg aan het daten, begon weer te blowen. Ik wist dat het geen goed idee was, maar ik ben altijd al hardleers geweest. Ik moet eerst honderd keer op mijn bek gaan voordat iets tot me doordringt. En dat gebeurde dus. Wéér.

Deze keer was ik me ervan bewust dat ik in een psychose zat, maar ik kon er niet uit stappen. Het voelt als een lucide droom: je wéét dat je droomt, maar het lukt niet om wakker te worden. Mijn ouders belden ten einde raad de crisisdienst, maar toen ik geen gevaar voor mezelf bleek, vertrokken ze weer. Ik maakte overal een grap van, deed alsof ik auditie deed voor Idols. ‘Moet-ie dan iemand vermoorden voordat jullie wat doen?’ riep mijn moeder wanhopig. Uiteindelijk moest er politie aan te pas komen en ben ik met handboeien afgevoerd naar een separeercel.  

Afgelopen april mocht ik weer naar huis. Ik moet nu verplicht lithium slikken, maar ik heb mijn lesje ook wel even geleerd. Weer stoppen zou wel een hele grote fuck you naar mijn ouders zijn. Nog steeds hoop ik ooit zonder te kunnen. Ze zeggen dat bipolaire mensen hun hele leven medicijnen slikken, maar ik ken genoeg verhalen die dat tegenspreken. Ik geloof nog steeds dat ik baat kan hebben bij ademtherapie, maar voorlopig hou ik me netjes aan mijn medicatie. Blowen, dat moet nu echt afgelopen zijn. Niet meer extremen opzoeken, maar juist van rustige momenten extreem genieten.

In hoeverre Lariam de boosdoener is van dit alles? Dat is moeilijk te zeggen. Wie weet was ik altijd al kwetsbaar. Er speelden meer dingen mee, maar Lariam was zeker een trigger. Hoe dan ook is het rotzooi die niemand zou mogen slikken. Toch had ik Ghana nooit willen missen. Ik ging naar Afrika om mezelf tegen te komen en ik bén mezelf ook keihard tegengekomen.

Hoeveel shit mijn psychose ook heeft veroorzaakt, het was ook een geweldige openbaring waar ik positief op terugkijk. Vroeger had ik altijd mijn oordeel klaar, ook over anderen. Tijdens mijn psychose realiseerde ik me: we zijn allemaal gelijk. Dat besef heb ik nu nog. Ik heb niet meer zo snel een mening en maak me niet meer druk over dingen waar ik geen invloed op heb. Heel soms ben ik jaloers op mensen die een stabiel leven hebben: huisje-boompje-beestje, en verder niet te veel nadenken. Waarom moet het bij mij zo complex zijn? Maar ik heb ook dingen ervaren die anderen nooit zullen meemaken. Het gevoel on top of the world te zijn. Dat is best lekker, kan ik je vertellen.’  

Dit verhaal verscheen eerder in het Fijne, foute zomernummer van &C (augustus, 2018).