Het was een diplomatieke fittie die z’n weerga niet kende. Een Turkse minister moest rechtsomkeert maken toen ze vorige maand naar Nederland wilde komen om campagne te voeren voor het Turkse referendum. Het leidde tot rellen in Rotterdam en een woeste President Erdogan die Mark Rutte en co. uitschold voor fascisten en nazi's.

Zondag wordt de uitslag van het referendum bekend. Maar om met Theo en Thea te spreken: waar gaat het eigenlijk over?
NOS Journaal presentator Simone Weimans zocht uit wat evet/ja of hayir/nee op het stembiljet betekent.

Als het ja-kamp wint wat verandert er dan?
Er wordt gestemd over 18 wijzigingen van de grondwet. Winnen de ja-stemmers dan verdwijnt bijvoorbeeld de functie van premier. President Erdogan kan dan tegelijkertijd staatshoofd, regeringsleider en partijleider van de grootste politieke partij in Turkije zijn. Hij wordt dan dus een zeer machtig baasje, zeker ook omdat de bevoegdheden van het Turkse parlement juist worden ingeperkt. Zo heeft Erdogan 2.0 geen toestemming van het parlement meer nodig om nieuwe ministers aan te stellen of te ontslaan, hij kan op z’n eigen houtje begrotingen maken en ook een deel van de hoogste rechters benoemen.

Waarom is dit allemaal nodig?
Het zijn roerige tijden in Turkije, vorig jaar werd een staatsgreep gepleegd en het land wordt geteisterd door terreuraanslagen. Voorstanders denken dat er sneller en effectievere beslissingen worden genomen wanneer Erdogan meer macht krijgt. Onzin zeggen tegenstanders die bang zijn voor een dictatuur. Daarbij is sinds de coup van vorig jaar de noodtoestand van kracht. Veel kritische journalisten zitten vast of zijn hun baan kwijt, omdat de regering hun krant of tv-station heeft opgedoekt. Het nee-kamp kan daardoor minder goed campagne voeren.

De Turken in het buitenland hebben al gestemd, wanneer duiken ze in Turkije de stemhokjes in?
Dat gebeurt dus aanstaande zondag, dan staan 58 miljoen mensen in de rij om een stempel te zetten bij evet of juist hayir. De stemmen van de Turkse Nederlanders zijn dinsdag meegenomen onder toeziend oog van speciaal getrainde waarnemers. Pas op 16 april worden alle stemmen geteld.

En hoe staat het ervoor in de peilingen?
Het is op dit moment 50/50. Het wordt een retespannende zondag dus...