1. 13th
Regisseur Ava DuVernay nam verschillende filmprijzen als eerste zwarte vrouw in ontvangst en maakt zich sterk voor diversiteit in de filmwereld. Ze is onder andere het brein achter de miniserie When They See Us, maar maakte ook de documentaire 13th die te zien is op Netflix. Daarin begint ze meteen met een opvallend cijfer: 25% van alle gevangenen wereldwijd zitten in de bajes in Amerika. Hoe kan dat? Onderliggend probleem is de kloof tussen zwart en wit die al jaren aanwezig is in Amerika. De titel 13th slaat op de dertiende documentswijziging in de Amerikaanse grondwet waardoor slavernij op papier afgeschaft werd. Uitzondering op de regel is dat onvrijwillige arbeid wel is toegestaan als arbeiders een crimineel verleden hebben. Elk klein, soms onterecht bewezen misdrijf werd een reden om iemand toch tegen zijn zin aan het werk te zetten. De zwarte bevolking van Amerika wordt sinds de afschaffing van de slavernij om die reden vaak gezien als crimineel, en dat gebeurt vandaag de dag nog steeds. Met interviews, beelden van demonstraties en een lesje geschiedenis laat Ava de dieperliggende reden van racisme in Amerika zien. De docu staat op Netflix, maar hieronder check je 'm ook op YouTube.

Lees ook: Weg ermee: deze films en series zijn in deze tijd not done

2. The Death and Life of Marsha P. Johnson
Marsha was een van de eerste zwarte transvrouwen die publiekelijk uit de kast kwam, en daarom een bekende in de gayscene van Amerika in de jaren zestig tot en met negentig. Tot ze in juli 1992, twee dagen nadat ze toevallig een groot interview gaf over haar leven, dood gevonden werd in de Hudson-rivier na een Pride-optocht. De docu The Death and Life of Marsha P. Johnson volgt de zoektocht van haar vrienden die onderzoeken of Marsha's opmerkelijke dood echt zelfmoord was, zoals de politie beweert, of dat iemand haar om het leven heeft gebracht.

3. Verdacht!
In de 2Doc Verdacht! vertellen veertien Nederlanders over iets wat voor hen alledaagse kost is: op basis van hun huidskleur worden ze regelmatig staande gehouden door de politie en zijn ze op voorhand al verdacht. In de docu vertellen ze wat dat met ze doet, om dag in dag uit etnisch geprofileerd te worden. Spoiler: het heeft een behoorlijke impact op ze. Want de enige reden waarom ze zoveel in aanraking komen met de politie, is om hun huidskleur. De 2Doc is te zien op YouTube.

Lees ook: Doe het voor de fame: 8 documentaires over beroemde mensen

4. I Am Not Your Negro
Voor zijn overlijden schreef de Amerikaanse auteur James Baldwin het manuscript Remember This House. Hij maakte de tekst nooit af, maar regisseur Raoul Peck baseerde wel de documentairefilm I Am Not Your Negro op de woorden van James. Acteur Samuel L. Jackson vertelt in de film een aantal van James' herinneringen die hij heeft opgeschreven over racisme in Amerika in de jaren zeventig en de tijd daarvoor. De film kijkt vooral naar hoe Amerika omgaat met Afro-Amerikanen, en we weten inmiddels jammer genoeg allemaal: dat is niet altijd al te best.

5. Wit is ook een kleur
Filmmaker Sunny Bergman maakte de documentaire Wit is ook een kleur. Het valt haar op dat we in onze maatschappij het racismedebat vooral wijten aan slecht geïntegreerde immigranten en laagopgeleide PVV-stemmers, maar dat de schuld nooit bij de witte elite wordt gezocht. Daarom doet ze in de docu verschillende experimenten, bijvoorbeeld door jonge kinderen te laten kiezen tussen een zwarte en witte pop en meet ze de privileges van een groep mensen op basis van hun kleur. Wit is ook een kleur was als 2Doc te zien op VPRO, maar staat ook op YouTube.