'Als je nu niet zou mogen huilen, wanneer dan wel?' Ik stelde mijn moeder deze retorische vraag een jaar geleden, een paar weken nadat mijn vader was overleden. Ze vond het moeilijk te huilen in gezelschap, zelfs bij haar eigen kinderen. Ik meende wat ik zei, maar tegelijkertijd voelde ik me hypocriet: ook ik probeerde vaak mijn tranen te bedwingen. Sterker nog, ik stopte ze zelf jarenlang diep weg. En dan heb ik het niet over de tranen die altijd aanwezig zijn in je ogen ter bescherming (stop met knipperen en je krijgt vanzelf droge ogen) of reflextranen (bijvoorbeeld als je een ui snijdt of een vuiltje in je oog hebt). Het gaat hier om de emotionele tranen. Die bestaan uit tranen van geluk (omdat je partner je ten huwelijk heeft gevraagd of opluchting omdat je operatie goed is gegaan) en tranen van verdriet, gemis, pijn, boosheid of frustratie.

Lees ook: Na de acceptatiefase is het rouwen voorbij? Nee, dat is een misvatting

De laatste categorie is het soort tranen dat er in onze maatschappij niet lijkt te mogen zijn: we vinden het vaak maar ongemakkelijk als iemand begint te huilen en bieden een tissue aan om de stortvloed zo snel mogelijk te laten stoppen. Ik ken bijna niemand die het makkelijk vindt om te huilen in gezelschap. Vaak ook omdat de bijbehorende emoties als negatief worden gezien: verdriet, gemis of pijn is er om getroost te worden en moet zo snel mogelijk worden 'opgelost'. Het voelt daardoor alsof je gevoel er niet mag zijn. Snel wegslikken dus, die brok in je keel.

Huilen op het werk vond ik echt not done, zó onprofessioneel. En huilen bij vrienden: mij niet gezien, weet je wel hoe lelijk ik dan ben? En dus blokkeerde ik mijn tranen. Maar even lekker huilen bij een mooie film, een verdrietig boek of een emotioneel lied was er daardoor ook niet meer bij. Er bestaan nu eenmaal sterke overtuigingen over mensen die hun tranen laten zien. Huilen is zwak. Huilen doe je niet in het openbaar. Echte mannen huilen niet. Voor bijna al onze overtuigingen geldt dat we die hebben opgedaan in onze jeugd. Omdat die overtuigingen zo diep geworteld zitten, zien we ze vaak als dé waarheid. Jongens zijn stoere ridders, meisjes zijn mooie prinsessen, dat soort werk.

Hou me vast
Schematherapeut Susan Vinken van GGZ Breburg beaamt dat: 'Als kind ontwikkel je je eerste ideeën over wie je bent, hoe je je moet gedragen en wat je van de wereld kunt verwachten. Dat kan zijn doordat het expliciet tegen je is gezegd, maar de boodschap kan ook impliciet zijn. Denk aan het voorbeeld dat je kreeg van je perfectionistische vader of aan je moeder die je op jonge leeftijd heeft verlaten. De schema's, zoals we ze noemen, die dan ontstaan, bepalen hoe jij naar de wereld kijkt en hoe je denkt je te moeten gedragen.'

Lees ook: Carmen: 'Rouw moet vooral niet te lang duren en te uitbundig zijn'

En dus ging ook ik terug naar mijn kindertijd voor het antwoord op de vraag: wanneer heb ik de boodschap gekregen dat huilen niet oké is? Ik kwam uit op een periode toen ik een jaar of tien, elf was. Er speelde van alles thuis en daardoor raakte ik snel emotioneel. De kinderen in mijn klas zagen dat als zwak en pestten me ermee. Op het moment dat iemand me jennerig vroeg: 'Moet je huilen, moet je huilen?', tja, dan moest ik huilen, gevoelig als ik was. In die vraag zat natuurlijk al een oordeel van het andere kind: jij bent echt een watje omdat je een paar tranen laat.

Benieuwd naar hoe Myrthe dat oordeel achter zich liet en gewoon lekker begon te janken? Lees dan het hele artikel in &C's novembernummer 'Rouw op je dak' dat nu in de winkels ligt. Of bestel 'm in &C Webshop.