Zeg eens: heb jij nog steeds dezelfde vrienden als pre-corona? Of heb jij de spreekwoordelijke bezem door je vriendenbestand gehaald? Zie je sommige vrienden minder of zelfs helemaal niet meer? De kans is groot dat jouw inner circle – je intimi, vertrouwenskring, hoe-je-het-ook-wil-noemen – is veranderd. Voor harde cijfers is het te vroeg, maar volgens gedragswetenschapper Inge Merkelbach van de Erasmus Universiteit Rotterdam is er een duidelijke ontwikkeling gaande: vriendschappen veranderen sinds de pandemie. Volgens haar kan dat twee redenen hebben. 1: door de maatregelen zoeken we vriendschappen dichter bij huis. We drinken koffie met de buren en krijgen hechtere banden met huisgenoten. En 2: de pandemie is een goede graadmeter om te weten wie tot je inner circle behoort. Of beter gezegd: wie je wil dat daartoe behoort. Hoe dat komt? 'Een periode van sociale stilte is een moment van reflectie,' aldus psycholoog Yara van Gendt. 'Met meer tijd om na te denken, kom je er misschien achter dat je sommige vrienden liever kwijt dan rijk bent.'

Lees ook: Vrienden voor het leven: deze sterrenbeelden zijn je beste maten

Na twee jaar van awkward Zoom-borrels (is er iets op deze aardbol ongemakkelijker dan gezamenlijk je glas Pinot voor de webcam heffen?) kom je erachter dat je elkaar toch een stuk minder te vertellen hebt als de kroegsetting wegvalt. Waar je voorheen met Jantje in de kroeg of op een festival stond te springen, ben je nu opeens volledig op elkaars persoonlijkheid en gespreksniveau aangewezen. Tel daar alle verschillende coronameningen bij op en je kunt je voorstellen dat het niet bepaald een goed klimaat schept voor vriendschappen om in te floreren. Van Gendt: 'Sommige vriendschappen verwateren. Andere komen je neus uit, omdat je vrienden opeens overal een uitgesproken mening over zijn gaan vormen, bijvoorbeeld.' Herkenbaar? Mijn vrienden (die nieuwe, weet je wel) zijn het unaniem eens over het antwoord: ja. Vriendin X: 'WhatsApp-berichten zijn korter, antwoorden komen later. We praten niet meer bij op Zoom. Er zijn geen Teams-borrels meer. Nemen minder de moeite om te vragen hoe het met iemand gaat. We zijn het beu om 'Ik mis je' en 'Ik wil dat dit voorbij is' te zeggen. Dus zeggen we niks meer en doen we meer ons eigen ding.' Ik vraag me af: wat als je klaar bent met je inner circle?

Niet één soort vriendschap
The New York Times noemt de coronaperiode een friendship quiet season. Zoals veel dingen staan ook onze sociale contacten op een lager pitje. Schrijver Kat Vellos geeft aan dat er vier basisingrediënten zijn voor een goede vriendschap: fysieke nabijheid, op reguliere basis interactie, een verdeelde investering in elkaar én een gemeenschappelijke visie op het leven. Vellos noemt dit the seeds of connection, vrij vertaald: de zaden van verbinding. Als een van de onderdelen niet compleet is, is er volgens Vellos een grotere kans op falen. Van Gendt plaatst daar een kanttekening bij: 'Vooropgesteld bestaat er niet één soort vriendschap. Je hebt vrienden die je maanden niet ziet, maar bij wie je altijd kunt aankloppen. Of juist vrienden die op het randje van 'goede kennis' hangen, maar die je toch vaak ziet. Deze tweede categorie zijn mensen met wie je heus kunt lachen, maar met wie je niet je diepste geheimen deelt (behalve misschien per ongeluk na te veel Pinot op de anderhalvemetervrijmibo). Dat je elkaar regelmatig moet zien om de relatie te onderhouden, is het kenmerk van 'tweederangsvriendschappen'. Echte vrienden blijven. Maar we kunnen er niet omheen dat we veel sociale contacten minder spreken dan vroeger.'

De derde pijler is 'een goed verdeelde investering'. Met andere woorden: aan wie besteed je energie en aandacht en van wie krijg je die terug? Gelukspsycholoog Josje Smeets: 'Als je het idee hebt dat een vriendschap je meer energie kost dan dat die je oplevert, behoort iemand niet meer tot je inner circle. Vanuit de psychologie is er veel onderzoek gedaan naar wanneer je klaar bent met zo'n vriendschap en dat is op het moment dat je niet meer zo'n zin hebt om met iemand af te spreken. Het kan ook zijn dat jullie levens te ver uit elkaar liggen. Dat jullie nog weinig raakvlakken hebben, elkaar minder goed begrijpen dan eerst. Aan de andere kant vergt een vriendschap ook moeite. Net als bij een liefdesrelatie moet je ook aan een vriendschap werken.'

Lees ook: In de friendzone: zoveel vrienden hebben Nederlanders gemiddeld

Heel ingewikkeld hoeft dat volgens het artikel in The New York Times niet te zijn: op reguliere basis een telefoontje plegen kan al dé manier zijn om verwatering tegen te gaan. Een andere tip: stuur handgeschreven kaartjes. Het heeft iets romantisch en laat zien dat iemand echt aan je heeft gedacht.

Verder lezen? Dit verhaal vind je in &C's februarinummer 'Van je collega's moet je het hebben' dat nu in de winkels ligt. Of bestel 'm in &C Webshop.