Zo'n twee jaar geleden zag ik een jonge vrouw dansen op de Pride alsof haar leven ervan afhing. Zonder topje. In haar blote borsten. Het zag er bevrijdend uit. Ik stond een verdieping lager, op de stoep, bewonderend naar haar op het podium te kijken. Kom ook, wenkte ze enthousiast naar mij. Het was haar gloed, die bijzondere dag, de uitgedoste menigte op straat, en ja, ook de alcohol, dat ik dacht: waarom niet? En dus klauterde ik het podium op, en trok onder luid gejoel van de menigte óók mijn topje uit. Voor twee minuten dan, max. Waarin ik alleen maar aan mijn moeder en broertjes kon denken. Wat als die dit tafereel zouden zien? Dat zou vreselijk zijn. Ik kon niet eens bedenken of ik het zélf leuk vond, daar halfnaakt dansen.

Lees ook: Chantal Janzen: 'Ik vond mijn borsten helemaal niks'

Een dag later verscheen op Dumpert een video van die vrouw, uitbundig dansend met twee vrolijke blote tietjes. Met daaronder precies de verwachte opmerkingen: dat ze een hoer was. Lager dan laag. Aandachtstrekker. Die veroordelingen waren precies de reden waarom ik op dat podium na twee minuten mijn topje alweer had aangetrokken. Bang om een sloerie te worden genoemd. Maar eerlijk is eerlijk: toen ik verontschuldigend het podium had verlaten, was ik evengoed als de dood geweest voor de veroordelingen van anderen. Want wat borsten betreft kun je het als vrouw eigenlijk nooit goed doen. Je bent niet goed bezig als je ze wél laat zien – dan noemen ze je een slet en een hoer. Laat je ze níét zien, dan ben je preuts, burgerlijk en onvrij. Het lijkt het monsterlijke lot van de borst: we zijn er even bang voor als gefascineerd door.

Dit is niet altijd zo geweest. En het is ook lang niet overal op de wereld zo, schrijft Corien van Zweden in haar boek Borsten. De levensloop van een intiem lichaamsdeel (2019). Niet zo lang geleden was ze in Suriname. Daar bezocht ze de Surinamerivier, waar haar werd verteld dat ze vooral in haar blote borsten moest gaan zwemmen – daar keek werkelijk waar niemand van op – maar ze moest wél iets van een doek om haar heupen wikkelen. De heupen en bovenbenen: die zijn in Suriname de meest sensuele en intieme lichaamsdelen.

Leuk voor de ander
In het westen zijn het de borsten die we als intiem beschouwen. Maar eigenlijk ligt het nog iets complexer, vertelt Van Zweden: mensen vinden borsten eng omdat ze én verwijzen naar ultieme vrouwelijkheid én naar seks. Bij het zien van borsten denken we (onbewust) aan de Heilige Maagd Maria die haar kindeke Jezus de borst geeft, en tegelijkertijd zien we porno en stomende seks voor ons geestesoog. Die twee – volmaakte, brave vrouwelijkheid én genotsvolle seksualiteit – kunnen we blijkbaar niet met elkaar rijmen. Daarom worden we liever niet geconfronteerd met borsten.

Lees ook: Anh tatoeëert tepels: 'Ik kan anderen helpen na een rottijd'

Tegelijkertijd zijn we ontzettend gefascineerd door borsten: we achten ze bovengemiddeld belangrijk. Dat ontdekte Van Zweden toen ze een aantal jaar geleden borstkanker kreeg. Ze vertelt: 'Er was destijds veel minder aandacht voor mijn levensbedreigende ziekte dan voor de mogelijkheid mijn borst na amputatie te laten reconstrueren. Zelfs in het ziekenhuis leek dat belangrijker: dat mijn beide borsten in stand bleven.' Haar conclusie: zonder borsten word je blijkbaar niet als echte vrouw gezien. Borsten zijn noodzakelijk voor de vrouwelijke identiteit. Van Zweden: 'Daarnaast lijken ze alleen bedoeld om gezien te worden. Niet om gevoeld te worden. Ik schrok best toen ik dat ontdekte. Want voor mij zijn borsten óók belangrijk om mee te voelen.'

Eerlijk gezegd herken ik wel wat Van Zweden vertelt. Op de vraag 'Met welk lichaamsdeel ben je het meest tevreden?' heb ik tot mijn 25ste standaard geantwoord: mijn borsten. Ik was er blij mee, want ik had precies de borsten die destijds mooi werden gevonden: cup C, pront, zongebruind met een stel modeltepels erop (enige diepe schaamtepunt: ik moet de haartjes op mijn tepels soms epileren, terwijl ik nooit ergens vrouwen zie met haren op hun tepels). Maar als ik heel eerlijk ben: veel gevoel voor mijn borsten had ik niet. Ze voelden ook niet echt van mij, zoals mijn voeten en handen wel van mij voelen. Het leek eerder alsof mijn borsten er waren voor de rest van de wereld, in plaats van dat ze voor en van mij waren. Dat maakte een mannelijk klasgenootje me al vrij jong duidelijk, in groep 7, toen ze net begonnen met groeien. 'Er zit hier een spinnetje,' grapte hij, terwijl hij gulzig met zijn hand over mijn net nieuwe, gevoelige welvingen aaide. Van schrik durfde ik niks te zeggen. De boodschap was duidelijk. Dit waren dus borsten: leuk voor de ander. Leuk om mee te verleiden. Ze werden beperkt tot een seksuele rol.

Hoe belangrijk zijn musea voor het accepteren van échte tieten? Belangijker dan je denkt, zo blijkt. Dat en meer lees je in het hele artikel in &C's februarinummer 'Borst vooruit'. Het nummer kun je hier bestellen of lees het op Blendle.